Hamurpet Golu Tarihsel ve kulturel projesi hayata geciyor !

HAMURPET GÖLÜ HAZARTEPE’YE KÜLTÜREL VE

SOSYAL TESİS İLE REKREASYON ALANI DÜZENLEMESİ YAPILIYOR.

Merkezi İstanbul Tuzla’da bulunan Muş İli ,Varto İlçesi ve Bağlı Köyler Kültür,Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği ile Varto Kaymakamlığı doğa harikası Hamurpet Gölleri’ne ortaklaşa sahip çıktı.Dernek ile “Varto Köylere Hizmet Götürme Birliği” arasında Hamurpet Göllerine yatırım için bir işbirliği protokolü imzalandı.

10.09.2009 tarihinde İmzalanan protokol kapsamında Y.Mimar Kemal SOYER’in hazırladığı projeyle göl kenarındaki Hazartepe’de “Kültürel ve Sosyal Tesis ile Rekreasyon Alanı” düzenlemesi yapılacak.

PROJENİN UYGULANACAĞI HAZARTEPE

Projeye konu Hamurpet Gölleri Muş’un Varto İlçesi Ünaldı ve Karapınar Köyleri arasındaki 2153-2216 m. rakımlı kraterlerde yer almaktadır. Muş, Erzurum, Bingöl İl yerleşimleri ile Varto, Bulanık ,Hınıs , Karayazı ve Tekman İlçelerinden yaz aylarında ve özellikle hafta sonlarında yerli ve yabancı turistlerin akınına uğrayan göllerden büyüğü yaklaşık 10 km2 alana ve 15m. derinliğe,küçüğü ise; yaklaşık 2 km2 alana ve 45 m derinliğe sahiptir.Urartu Dönemine ait Kayalıdere, İskender (Ünaldı) ve Köm Kaleleri ile Karaköy Mağaralarının kattığı tarihsel zenginliğin yanı sıra , içme suyu kaynakları , akkavak ve meşe ormanları , aynalı sazan , kuğu, yaban ördekleri, ayı ,kurt, tilki, çakal, yaban domuzu ve kunduz gibi zengin fauna değerleriyle teknolojik kirliliğin bulaşmadığı bakir doğa içindeki göller, geçmiş uygarlıklar sürecinde ve günümüzde de birer ziyaret makamı olarak kutsanan Bingöl Dağları,Hazzi Dağı (Akdoğan),Koli Baba, Hazır Baba ve Hebi Baba gibi dağların sunduğu muhteşem bir panorama içinde yer alıyor.

Uzayan bakıldığında bağdaş kurmuş bir kadın ereni andıran göllerin adı;Hititçe Fırtına Tanrısı’nın Tapınağı’ndaki mukaddes yer ile “kutsal anne, hamri suyu,iki yılan,hamur ve iki çocuk” anlamındaki“Hamri Bitu” yazılımından Hamurpet’e dönüşmüştür.Halk kültüründe yediği buğday başağıyla iki çocuğa hamile kalan bir kadının kendisine inanmayan halka yaptığı bedduayla bu alandaki şehrin (happiriyas )sular altında kaldığı , göldeki turna adasının (Ad-e Kulingi) iki çocuğa beşik haline geldiği ve her ilkbaharda temiz kalpli insanlara gözüktüğü ayrıca, Hızır’ın Kır Atı’nın da bu gölde yüzdüğüne yönelik efsaneleri bilinen göllerin küçük gölün başındaki Hazır Baba Dağı Lolca “Hızır-e Gola ve Aspar-e Gol’a Keske”sanlarıylaanılan“Hızır-o Kal “tarafından korunduğuna inanılmaktadır.

EREN İMGESİNDE OTURAN HAMURPET ANA HAMURPETİN ÇOCUKLARI

(Resim; Google ‘den)

Hitit yazıtlarında birer Dağ Tanrısı ve kült makamı olarak adları geçen dağlardan Hazzi Dağı’nın adı(Ko-e Hezza), Gök Tanrısı Teşu Baba’yı taşıyan dağlar arasına sayılmakta, Koli Baba Dağı da “d.U ve D.Kal Baba” adıyla geçmektedir. Bir ziyaret olan Hebi Baba Dağı ise ; adı iki buğday başağıyla yazılan Tanrıça Hebatu’ nun (Hebe- Du) adını taşıyor .Ayrıca Hititçe ve Lolca “hope” büyük su kaynağı anlamına geldiğinden ,Hebi Baba Dağı su ve buğdayın babası şeklindeki kutsal anlamlar da taşıyor.(1)

1-Bu yazıda Hititlerle kurulan tarihi bağlar ile resimler Y.Mimar Sn.Kemal SOYER’e aittir.(Her türlü hakları saklı tutulmaktadır)

HAZIR BABA ETEKLERİNDEN GÖLLER - ARKA PLANDA HEBİ BABA

Murat Nehrine Kayalıdere Kalesi civarında karışan Hamurpet çayının kaynağı olan göllerin yüzeyinde kış mevsiminde yaklaşık 40 cm. kalınlığında buz tabakası oluştuğunda üzerinde yürünmekte, balık avlanıp kayak ve paten kayılabilmektedir.Şubat-Mart ayları arasında çözülmeye başlayan buzların kırılmasıyla çıkardığı sesler çevre köy ve yerleşmelerden duyulmakta , İlkbaharda turnalar, yaban kazları ve ördeklerle doluşan göller adeta semah alanına dönmektedir.

2009 yılında gölleri çevreleyen yüksek kotlardan panoramik görüntüleri sağlayan yeni bir karayolu açılmaya başlanmış ancak, Varto - Hınıs yönünden köylere ve göle ulaşımı sağlayan karayollarının sanat yapılarıyla asfalt kaplaması halen yapılmamıştır.Çevre ve Orman Bakanlığı Milli Parklar Müdürlüğünce “Sulak Alan Koruma Alanı” ilan edilen göller, taşıdıkları doğal, kültürel ve turizm değerlerinin önemine rağmen Cumhuriyet Dönemi boyunca yöre halkına ve ülkeye yararlı olabilecek bir yatırıma konu edilmedi.Çevre yerleşimlerden ulaşım için yeterli bir karayolu, koruyarak kullanma, yaşatma ve değerlendirme amaçlı,kültürel ve sosyal tesisler, aydınlatma ve peyzaj düzenlemesi gibi alt yapı talepleri yıllarca ele alınamayan yöreye sahiplenmek için merkezi İstanbul Tuzla’da bulunan derneğimiz harekete geçti.

Haziran ayı başında Ankara’da bulunan Emekli Genel Müdür Sn.Kemal SOYER’le bir araya gelen dernek yönetimi kendisine “Kültür ve Sanat Danışmanlığı” ile derneğin kuruluş amaçlarına uygun araştırma ve uygulama projeleri hazırlama yetkisi verdi.Varto’ya hareket eden SOYER, ilk iş olarak bir çok köyde toplantı ve araştırmalar yaparak yöre halkının kültürel ve ekonomik yapılanma ihtiyaç ve taleplerini belirledi.Derneğin olanakları çerçevesinde değerlendirilen talepler arasında yörenin sosyo-ekonomik ve kültürel yönden gelişerek bütünleşmesi ve kültürel kimliğini koruması ile barışa katkı verecek alt yapı uygulamaları için en önemli adayın “Hamurpet Gölleri” Hazartepe’de yapılacak bir “Kültürel ve Sosyal Amaçlı Tesis” olduğu sonucuna varıldı.

Heyetimiz Hazartepede Hamurpet’in Aynalı Sazanı

Eylül Ayı’nda Varto’ya gelen Dernek Başkanımız Sn. Baki DEMİR, yönetim kurulu üyeleri Sn. Turan ÇINAR ve Sn. Yüksel AKDEMİR ‘den oluşan heyet Sn.Kemal SOYER ile birlikte başta Ünaldı Köyü olmak üzere Alnıaçık, Omcalı ,Çayönü, Dönertaş ve Kuşluk Köy Muhtarları ve ileri gelenleriyle bir dizi görüşmelerde bulundu .Varto ilçe merkezinde de halkla temas kurularak proje girişimi geniş bir çevreye duyuruldu.

Hamurpet Gölleri için düşünülen proje konusunda Tatan, Varto ve Omcalı Cem Evi’nde Sn. Kemal SOYER tarafından “Anadolu Uygarlıkları ve Alevi Kültürü” konulu konferanslar verildi.Varto’da ilk kez düzenlenen bu konferanslar, Anadolu Uygarlıkları ile Alevi Kimliği konusunda geçmişi 12 Bin yıla uzanan arkeolojik görsellerle halk ve gençlik üzerinde büyük ilgi uyandırdı. Katılımcıların çoğu Alevi-Bektaşi Kültürünün Anadolu’lu Hatti, Lulu.Bi ,Hitit ve Urartu’lara dek uzanan yapılanma sürecine ilişkin arkeolojik belgelerle ilk kez yüz yüze geldi.

Aynı konferansta bir konuşma yapan Dernek Başkanı Baki DEMİR’ de Varto Alevilerinin dernekçe tespit edilen kültürel yapılanma talepleri ve ihtiyaçları doğrultusunda planlanmış projeleri anlattı.Projeleri özetle sunun DEMİR, Varto’daki tüm Alevi kült unsurlarını arkeolojik- bilimsel belgeler eşliğinde yeniden tanımlayacaklarını , bu tür yerleri süreç içinde nitelikli birer Kültürpark şeklinde düzenleyerek halkın kullanımına sunacaklarını, Varto ve çevresinde yaşayan Alevi –Bektaşi Kültürüne yönelik araştırmaların bir kitapla yayınlanacağını belirtti .

VARTO CEM EVİ’NDEKİ KONFERANSTAN BİR GÖRÜNTÜ

Halkın projeye ilgisi ve desteğinin tam olduğu anlaşıldıktan sonra proje alanının sahibi olan Ünaldı Köyü İhtiyar Heyeti , köylüler ve bağlı Çayırlı Mezrası halkıyla ayrı ayrı bir araya gelindi.Yapılan görüşmeler sonucunda projeye tam destek verme kararı çıktı ve Köy Heyeti Hazartepe ve çevresinde yapılacak tesis ve düzenlemelerin proje ve planlama yetkilerini Y.Mimar Kemal Soyer’e , yapım ve işletme yetkisini de derneğimize verdi.

Bu çalışmaların ardından Varto Kaymakamı Sn. Mehmet YILDIZ makamında ziyaret edilerek proje ve uygulama etapları görüşüldü.Dernek heyetinin Varto ve köylerine sahiplenme konusunda Kamu Kurum ve Kuruluşları ve Köy Muhtarlıklarıyla işbirliği içinde hizmet götürme anlayışıyla hazırlanan bu ilk projeyi olumlu bulan Kaymakamımız bu konudaki girişimleri destekleyeceğini açıkladı ve Hamurpet Göllerinde düşünülen tesis ve düzenlemelerle ilgili olarak heyetimizle birlikte yerinde incelemelerde bulundu.

HEYETİMİZ MAVİ BİR TABLO GÜRÜNÜMÜNDEKİ KÜÇÜK HAMURPETTE

HAMURPET HAZARTEPE PROJESİNİN İÇERİĞİ :

Uygulamasına bu yıl başlanan ve önümüzdeki yıllarda da yapımı sürecek olan Hamurpet Gölü Hazartepe Kültürel ve Sosyal Tesis ile Rekreasyon Alanı Projesi kapsamında aşağıdaki uygulamalar yapılacaktır :

1-Hazartepe bitişiğindeki yamaçta doğal kayaların yerinde düzenlenmesi ve düzlükte yapılacak sahne ile doğal bir Anfi Tiyatro yapılması,

2-Hazartepe’nin gölle bitişen kıyı aksı üzerinde 15 m. genişlikte tepeyi çepeçevre dolanan yaklaşık 7.500 m2. lik alanda toplama taşla dalgakıran yapılması , ardından saha tesviyesi, toprak dolgu ile ağaçlandırma ve peyjaz düzenlemeleri ile dört adet kayık iskelesi yapılarak rekreasyon alanının oluşturulması ,yeterli sayıda gölgelik , oturma grupları,çöp istasyonları ,çeşme ve aydınlatma üniteleriyle donatılması ,

3-Günübirlik yeme-içme ihtiyaçlarını karşılayacak bir kafeterya ile ileriye dönük sergi ve satış üniteleri için gerekli alan ve mekan düzenlemelerinin yapılması,

4-Birer ziyaret olan Hamurpet Gölleri ,Koli Baba,Hebi Baba ve Hazır Baba Dağları’nın halk kültüründe ve mitolojik efsanelerde yaşayan hikayelerinin konu edildiği bilgilendirme panoları,bu mitolojileri esas alan sembolik resim ve rölyeflerin üretilerek sergilenmesi, böylelikle halkın tarihin özgün bilgi kaynaklarıyla bilgilenmesinin sağlanması ,

5-Günübirlik ve şenliklerde kullanılmak üzere bir adet WC yapısı ile yeterli sayıda otopark düzenlemelerinin yapılması,

6- Tepe üzerinde düğün,sünnet gibi sosyal içerikli toplantılarla kültürel amaçlı toplantılara hizmet edecek bir tesis ile ileriki etaplarda konaklama ünitelerinin yapımı ,

7-Büyükler ve küçükler için yüzme havuzu,gölün düzlüğünde basketbol, voleybol ve tenis sahası ile ağaçlandırılmış koşu ve yürüme yolları düzenlenmesi ,

8-Proje alanına içme suyu ile elektrik enerjisinin temini,

9-Gölde gezinti ve spor amaçlı yeterli sayıda kayık ve su bisikletinin alımı, ve ileriye yönelik olarak da göl çevresinin peyzaj ve ağaçlandırma faaliyetlerine devam edilmesi gibi çalışmalar planlanmıştır.

Bu temel çalışmalar dışında ;

2010 yılından başlamak üzere her yıl tekrar edilecek ”Hamurpet Kültür Şenlikleri” yoluyla yöre halkının Anadolu Uygarlıklarının evrensel birikimiyle buluşturulması ve halkın her türlü hurafelerden, arkeolojik maddi temelleri bulunmayan siyasi, ideolojik, dini ve kültürel ajitasyon ve eylemlerden korunması,modern bilimin ışığıyla bilinçlendirilerek barışı ve kardeşlik duygularını sürekli besleyen evrensel bir yaşam biçimine kavuşmasının desteklenmesi,

11-Yörenin halı, kilim, çorap vb. el sanatları, dokuma ve yaygı kültürünün geliştirilmesi,

Hayvancılık ,yem bitkileri ,et ve süt ürünleriyle ilgili proje ve uygulama faaliyetlerine destek verilmesi,

Köylerimizin değişik ölçeklerde Kültür Evleri’ne kavuşturulması, gençliğin kültürel ,manevi ve bilimsel yönden eğitimine katkı verilmesi ile Alevi kült mekan veya unsurlarının birer“Kültürpark” niteliğinde yeniden yapılandırılması gibi faaliyetler de uzun vadeli olarak planlanmaktadır.

Projenin maddi ve içerik anlamda halk desteğini alarak uygulaması için Derneğimiz tam manasıyla bir seferberlik ilan etmiş, konuyu İstanbul, Ankara, İzmir ,Adana, Eskişehir ile yurt dışında bulunan hemşerilerimize anlatmaya ve destek aramaya koyulmuştur.Bu amaçla başlatılan destek kampanyası için bir bankada TL, Dolar ve Euro hesapları açılıp sitemiz aracılığıyla kamuoyuna duyurulacaktır.Bununla birlikte, derneğimiz proje alanında kullanılmak üzere sabit ve hareketli gölgelik sistemleri, geniş alanları örten çelik taşıyıcılı fantastik çadır sistemleri, bungalovlar, kayıklar,su bisikletleri,bank ve oturma grupları ve her türlü inşaat malzemeleriyle ayni yardımları da beklemektedir.

Projenin tanıtılması ve desteklenmesi amacıyla 6.Şubat 2010 günü akşamı İstanbul Ümraniye Mithatpaşa Caddesi Armağanevler Durağı No:102’ deki Prenses Düğün Salonunda geniş katılımlı bir geleneksel kültür gecesi düzenlenecektir. Varto Kaymakamı Sn. Mehmet YILDIZ’ ın da davet edileceği gecede derneğimizin semah ve folklor ekiplerinin gösterileri ve yerel sanatçılarımızla tam bir kültür şöleni yaşayacağız. 2010 yılında planlanan Hamurpet Kültür Şenliklerinin düzenleneceği tarih ve içerik duyurusunun da yapılacağı gecemize tüm Vartolu hemşehrilerimiz ve dostlarımız şimdiden davetlidir.

Değerli okurlar; derneğimiz başlattığı proje ve uygulamalarıyla üretmeyen dernekçilik anlayışına son vermiştir.Halkımızın temel yaşam sorunlarının çözümüne katkı veren projeler üretip uygulayan,her türlü etnik ayrımcılığa karşı durarak kültürel kimliğimizin, insan haklarının,demokrasinin ,toplumda barış ve kardeşlik duygularının gelişimine katkı veren hemşerilerimizle bütünleşerek yolumuza devam etmek amacındayız.

HAMURPET HAZARTEPE PROJEMİZİN UYGULAMASINA 10.10.2009 TARİHİNDE FİİLEN BAŞLANMIŞTIR.

Bu nedenle ;

BAŞTA ,YAPIMINA MADDİ VE MANEVİ KATKI VEREN VARTO KAYMAKAMI SN.MEHMET YILDIZ’A ,

PROJEYİ TASARLAYIP OLUŞTURAN EMEKLİ GENEL MÜDÜR HEMŞEHRİMİZ Y.MİMAR SN.KEMAL SOYER’E,

DERNEĞİMİZE GÜVENİP PLANLAMA UYGULAMA VE İŞLETME YETKİLERİNİ VEREREK BÜYÜK BİR ÖZVERİ ÖRNEĞİ GÖSTEREN ÜNALDI KÖYÜ MUHTARI SN.TUNCER AKTAŞ’IN ŞAHSINDA TÜM ÜNALDI KÖYÜ VE ÇAYIRLI MEZRASI HALKINA,

PROJEYE MADDİ VE MANEVİ DESTEK VERECEKLERİNİ AÇIKLAYARAK BU KONUDA ÖRNEK BİR DAYANIŞMA PLATFORMU OLUŞTURAN OMCALI, ALNIAÇIK, ÇAYÖNÜ, DÖNERTAŞ, KUŞLUK KÖY MUHTARLARI VE HALKINA ,KATILIMCI DİĞER VARTOLU HEMŞEHRİLERİMİZE,

ÇALIŞMALARIMIZDA BİZLERİ CESARETLENDİREN VE DESTEKLERİYLE ÖNÜMÜZÜ AÇAN DERNEK ÜYELERİMİZE SONSUZ TEŞEKKÜR EDİYOR,

PROJENİN TÜM VARTOLU HEMŞERİLERİMİZE HAYIRLI VE UĞURLU OLMASINI, EVRENSEL DEĞERDEKİ KÜLTÜRÜMÜZÜN KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ İLE , BARIŞA KATKI VERMESİNİ DİLİYORUZ .

SAYGILARIMIZLA

MUŞ İLİ VARTO İLÇESİ VE BAĞLI KÖYLER

KÜLTÜR,YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA DERNEĞİ ADINA

YÖNETİM KURULU

KAYMAKAM SN.MEHMET YILDIZ İLE HEYETİMİZ HAMURPET’TE BİR ARADA

Çalışmalar sürecinde heyetimizce makamında ziyaret edilen Muş Valisi Sn. Erdoğan Bektaş’a da projenin bir örneği sunuldu.Girişimi desteklediğini belirten Vali ,bu tür konularda özel girimcilerin katkısının da alınması gerektiğine yönelik görüşleriyle birlikte göl çevresinde bir kayak tesisi yapımı için çalışma yaptıklarını belirtti.Bu süreçte izinde bulunan Muş Çevre ve Orman Müdürü Sn.Rıfat NEHİR ile de telefonla bilgi alış verişinde bulunuldu.Proje ve peyzaj düzenlemeleri konusunda destek sözü alındı. Projenin doğal ve kültürel çevre ile alt yapıyı koruyup geliştirerek yaşatmayı amaçladığı, uygulama alanına ilişkin düzenleme önerilerinin alanla örtüştüğü,yöre halkının kültürel, sosyal ve ekonomik yönden gelişimine ve bütünleşmesine katkı vereceği sonucuna varılarak imzalanacak bir protokolle ortaklaşa uygulama yapılması kararı alındı.10.09.2009 tarihinde Kaymakamlık Makamında imzalanan protokolle uygulama projelerinin Y.Mimar Kemal SOYER tarafından üretilmesi, dernekçe 20.000 TL ,Köye Hizmet Birliğince de 30.000.TL bütçeyle uygulamaya başlanması kararı alındı.

Kaynakça:
-Ön Bilgi: Y.Mimar Kemal SOYER
-Varto ve Çevre Köyleri Derneği,
-www.Unaldikoyu.com
___________________________________________________
www.vartositesi.com