İhsan Yüce' nin kalemi ve sinemamız -A. Mutlu Haner

İhsan Yüce' nin kalemi ve sinemamız -A. Mutlu Haner

İhsan Yüce ' nin Kalemi ve Sinemamız

(Şair Saycan'a)

Türkiye sinemasına Kibar Feyzo , Maho Ağa , Zılfo Ağa , Sosyete Şaban , Çiçek Abbas , Çöpçüler Kralı , Kapıcılar Kralı , Davaro , Salako , Hıyarto , gibi espritüel-politik karakter ve kavramları kazandıran gülmece duyarlığı gündelik yaşamın içinden gelme , entelektüel birikimi ve bilhassa (işlediği temanın çıkış noktası olan) iktisat bilgisi yüksek, sosyalist işçi köylü hareketi görüşünü benimseyen bir sanatçımızdır İhsan Yüce…

Ya da İhsan Baba . Bu yazıyı yazmaya başlarken inanın lakabının İhsan Baba olduğunu bilmeden öyle dedim ve internette sonra biraz detaylı arama yapınca baktım lakabı zaten İhsan Baba imiş. Demek ki gerçekten de baba bir adam!

Özellikle Şark Bülbülü ve Kibar Feyzo gibi filmlerde ağaların veya köy korucularının köylüleri sömürmeyi sürekli kılmak için kullandığı kozları espritüel bir örgüyle işleyen İhsan Yüce bir bakıma 1970 ' lerde yükselen köylü sosyalist hareketin sinemamızdaki taşlama örneklerini kaleminin ucunda ve en yalın en anlaşılır dille işlemiş tek sanatçıdır. Yılmaz Güney'in mizahtaki dengidir. Argoyu da yerinde ve gerçekçice ,cömertçe kullanmıştır. Lafını esirgemeyen bir senarsit – yazardır Yüce. Ayrıca İktisat okumuş olması ve bu konudaki birikimini de filmlerine işlemesi vazgeçilmez bir senarist yapmıştır İhsan Yüceyi.

Misal ;

Şark Bülbülü filminde Zılfo Ağa ile köyünü satan bir önceki ağa ve muhtar arasında geçen şu konuşmaya dikkat edersek :

Zırfo Ağa (Sırrı Elitaş) : Köyli borcini nasil ödii?

Muhtar (İhsan Yüce) : - Sen emrettiğin zaman ağam. Her daim bunları borçlu bırax ki , her istediğini yaptırasın!

Zırfo Ağa (Sırrı Elitaş) : Dooru diyisen Halil beg …

Benzer sosyal sorun Kibar Feyzo da bir başka şekilde yaşanıyor. Maho Ağa (Şener Şen) ucuz iş gücü ile köylülerin emeğini sömürürken öte yandan sürekli köylüyü

"Köyü sataram haa "

diyerek ve daha borçlu duruma sokarak tehdit ediyor...

Şu diyaloğa bakalım ;

Maho Ağa (Şener şen) : Ula burda 141 , 142 başsınızı , topunuz ben besliyorum … Vallaha köyü sataram haa!

Bu sahnede ayrıca Atıf Yılmaz ' ın çekim tekniği o kadar mükemmel ki , Şener Şen' i topluluğun içinde ve köy halkını içtimaya çeker biçimde kurguladığı sahneyi adeta belgesel duyarlığında müthiş fotoğraflarla ölümsüzleştirmiş.Mesela Şener Şen'i ; yani Maho Ağa' yı ayaklarından başlayarak tepesine doğru çekim yapması ağayı ve onun yarattığı korku duygusunu izleyiciye aksettirmiş. Atıf Yılmaz' ın özelliği de budur. Çektiği filmin konusuna göre bir çekim tekniği uyguluyor. Kadın cinselliği ise ayrı , köylü yaşamı ise apayrı.

Devam edelim…

Döneminin köylü konjoktürünü işleyen İhsan Yüce, kentli işçi sosyalist hareketini de misafir etmemiş değil kalemine. Senaryo icabı Feyzo'yu İstanbul 'a giden işçi olarak kurgulayan Yüce burada hikayenin baş kişisi olan saf ve okuma yazmayı dahi askerde öğrenmiş Feyzo' yu Faşizm , genel grev , Dev-Genç gibi kavramlarla görüntü ve söylem düzleminde tanıştırıyor.

Hayal gücünü gerçeğin dışına çıkarmadan ve son derece yerinde / yakışık bir espr i ile "Faşo" sözcüğünü Maho Ağa' ya şu şekilde söyletiyor Yüce :

Maho Ağa : Faşo nedir ki ula?

Feyzo : Şeyyy ağam… Böyle ibne gibi , puşt gibi bir şeydir ağam …

Şark bülbülünün ilk bölümünde ;

İçinde 70 ev 42 samanlık bulunan 2000 dönümlük tarlasıyla sarı söğüt köyünün satılışını anlatır…

-210 baş inek ve öküz 10 bin liradan 2 milyon 100 bin lira,

-900 baş koyun 1000 er liradan 900 bin

-96 baş kadın 5 er yüz liradan 48 bin lira

-78 baş erkek 100 er 7800 lira

-220 baş küçük çocuk 50 şer liradan 11 bin lira

-26 baş ihtiyar bedavadan hediyesi olup toplam 5 milyon lira…

Dinci sömürüye de yine aynı espritüel duyarlıkta parmak atmaktan geri kalmaz…

Yeminini bozdurmak için Şıh' ın koyduğu reçete karşısında Şaban karakterinin tavrıdır :

….

Muhtar (İhsan yüce) : Ramazan-ı Şerif iki ay sayılacak , Şeker bayrami 15 gün , kurban bayrami uç hefta , kandiller bir hafta , Cumalar ikişer gün …

Şaban (Kemal Sunal) : Şıx mı söyledi bunları?

Muhtar(İhsan Yüce) : Heee !

Şaban (Kemal Sunal) : Bu "Şıx" dediğiniz kavatın dinden haberi yok. Kitabın neresinde yaziyor bu takvim?

….

Bir senarist oyuncusunun özelliklerini bildi mi senaryosu üzerinde o aktörü ya da aktirsti ikinci defa da o senarist kendi kaleminde yaratır adeta. Takma karakter yerleştirir ona .Kemal Sunal ' ı "Şaban" yapan neredeyse İhsan Yüce ' dir. Ama o salt "Şaban" karakterini yarattığı için İhsan Yüce değildir. Sadece "Şaban" karakterini "inek şaban" lıktan çıkarıp , daha da ideolojikleştiren , imge dağarcığı ve espri gücü geniş; gerektiğinde lüks Markiz Restoranlarda ona somon antré füme , mayonezli dil balığı yediren ; Lido dan Paris' e uzanan , Adnan Kaşıkçı' dan Prenses Caroline ' lere uzanan görgüsü ve yaşantısı daha boyutlu bir şaban biçimlendirmiştir daktilosunda.

Salt argo değil , argosuz da esprileri oldukça hoştur Yüce' nin…

Şu örneklerde olduğu gibi :

…..

Peri (Perihan Savaş) : Dilaver bir şeyler yap n'olur!..

Dilaver (Kemal Sunal) : Senin iki kocan mı var? …. İki kocalı kadına ben ne yapayım?

…..

Dilaver (Kemal Sunal) : Ben arkandayım merak etme , aaa kız olacaksın , kızlar korkar mı hiç (fareden) ?

Peri (Perihan Savaş) : Sen de erkek!…

Dilaver (Kemal Sunal) : Evet ben centilmen bir erkeğim , gördüğün gibi hanımlara önden yol veriyorum , buyurun…

….

(cin çıkartıcı hoca) : Cin çıktı mı ağam?

Şaban Ağa (K Sunal) : Evet çıktı ! Cinler tepeme çıktı…

(Sosyete Şaban)

….

(Şaban şortlu vaziyette plak prodüktörünün karşısındadır)

Yapımcı (Dinçer Çekmez) : Şaban bu ne kılık yaa ? Hah ha ha ! Götürün! Götürün sinirim minirim kalmadı…

Şaban (K Sunal) : Yooo şimdi de benim sinirim tepeme çıktı!

(şark bülbülü)

vb…

Kentli burjuva kültürünün yemeklerindeki gösteriş ögesinden vals ve tango gibi eğreti kültüründen başlık paraları gibi taşra kültürünün buzlaşmış değer yargılarına götürür kalemini. Gerek Davaro , gerek Kibar Feyzo gerek Şark Bülbülü filmleri köyden kente böylesi bir sosyo kültürel geçici kültür erozyonlarını ve bunun sonucunda yer yer köy halkının ağaya karşı bilinçlenişini mizahi bir kahraman öncülüğünde işlemeketedir.Davaro'da da ana tema kan davası olmuştur ve senaryo bunun etrafında biçimlenmektedir. Tıpkı Erkek Güzeli Sefil Bilo filminde olduğu gibi yine ağayı öykü kahramanı genç delikanlıyı adam öldürtmeye teşvik ettirmiştir Yüce. Deli deli Küpeli filminde ise Akıl Hastanesinden kaçan iki hasta gider Hakkari civarlarında bir köyün kaymakamı olurlar. Onları kaymakam eden biraz da onları öyle görmek isteyen kaykamlık binasının hademesi (İhsan Yüce) dir. Bu filmde salt mizahı işlerken yerli güldürü geleneklerinden kaçmamıştır. Kısacası 3 dizi şeklinde gülmece konusunu işlediğimiz yazılarımızda da demiştik güldürü aslında ciddi bir iştir. Güldürü sanatının altında yaşamla bire bir ama yaşamın karşısında tavır takınmış bir vaziyette temas söz konusudur. Güldürüyü sinemada işlemek gülmece sanatının en çarpıcı , göze hitap edici türü olduğu için , sinemada gülmeceyi işlemek çoğu kez kolaycılığa kaçarak ta işlenebilir. Ama bunun bilincinde olan İhsan Yüce bu saplantıdan sıyrılabilmiş ve karakterlerini salt aktörlerinden (Kemal Sunal , Şener Şen , Ayşen Guruda , Ali Şen, Adile Naşit , İlyas Salman gibi) bağımsız olarak düşündürmüyor belki , lakin bu oyuncuların yetenekleridir . Ancak esprilerinin kalitesi aktörlerden bağımsız olarak bizim gündelik yaşamımızda karşılaşsak gülebileceğimiz olayları ve olguları işlmektedir

Şaban karakterinin hortlamasını konu alan filmin son sahnesinde dönüp müezzine şunu dedirtir :

Şaban (K Sunal) : Öteki dünyada hakkında çok kötü şeyler konuşiler. Yemediğin herfe kalmamış.

Hoca : Fesuphanallah selamın kavleee … eüzibillah hortlaaak…hortlak…hortlaaaakkk!

İşte bu sahne bizleri gülmekten kırarken bu replikleri hep o yazıyor. İhsan Yüce yazıyor.

Bir çok sanatçının yaratacılığını besleyen unsurlardan biri de o sanatçı ya da sanatçı çırağının hayranlık duyduğu bir başka sanatçıdır. İşte bunun için herkesin bir "mit"i, efsanesi olmalı. Olmalı ki hem onun yolundan gitsin , hem de onun gittiği yola biraz da kendinden bir şeyler katsın. İyi varmış , iyi ki yaşamış İhsan baba. Pos bıyıklarından öpülesi sevimli İhsan Baba.

Salt oyunculuğuyla değil , yazarlığıyla , ideolojik yanıyla , ve hatta o babacan ses tonuyla benliğimin mizah kısmını çepeçevre saran İhsan baba : Işık içinde yat…

Haner ' Temmuz 2008

http://www.vartositesi.com/

VARTONUN ÇIĞLIĞI

6.koğ festivali SON GÜN ETKİNLİKLERİ !

6.koğ festivali SON GÜN ETKİNLİKLERİ !

Bugün Festivalimiz düzenlenecek olan bir birinden anlamlı etkinlikler dizisiyle finalini yaparak varto halkına veda edecek.Vecdi erbayın katıldığı şiir dinletisi, Mezopotamya inançları (Alevilik,Sünnilik) buluşması, tiyatro ve akşam saatlerindeki konser katılanlara yıllarca unutulmayacak bir güzel anı olarak kalmaya aday içeriklerden oluşuyor.İşte son gün:

18 Temmuz Cuma

Şiir Dinletisi
Zaza Cebeli-Berken Bereh-Vecdi Erbay
Yer :Belediye Çay Bahçesi
Saat:10.00 –12.00

Söyleşi
‘’Mezopotamya İnançları Buluşması’’
Kemal Bülbül/ Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Merkezi
Yrd. Doç. Dr Ahmet İnan/ Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi
Yer:Belediye Çay Bahçesi
Saat:13.30 – 15.00

Satranç Turnuvası
Final Karşılaşması
Yer :Belediye Çay Bahçesi
Saat:15.15 – 16.15

Futbol Turnuvası
Final Karşılaşması
Yer:Futbol Sahası
Saat:17.00-19.00

Tiyatro
Grup:Varto Pir Sultan Abdal Kültür Derneği
Oyun :Yaşamdan Bir Hayat
Yer:Belediye Pasajı Önü
Saat:18.00 – 19.00

Kapanış Konseri
Çetin
Fırat Güneş
Robar
Aynur Doğan
Yer:Belediye Pasajı Önü
Saat:19.30 – 24.00