1980'ler Yerli Sineması

1980'ler Yerli Sineması

1980'ler Yerli Sineması
(Yerli Sinema Üzerine-2)

İlgili tüm filmleri temin etmemi sağlayan değerli arkadaşım Koray Erten'e teşekkürler..

Dönemin genç yönetmeni Erden Kıral'ın Hakkari'de Bir Mevsim filmi 1982'de Berlin'de Gümüş Ayı ödülünü alır. Yerli sinemamız, 1980'lere bu başarıyla "merhaba" der.

Daha önceki SİNEMAMIZIN TARİHSEL GELİŞİMİNDE 1970 ' LER başlıklı yazımızda 1970'lerde sinemanın bir kıvrantı içinde olduğunu ve toplumsal konulara eğilmekle klasik Yeşilçam sınırlarının zorlandığını belirtmiştik.(Yalnızca 1077'de 120 film çekilde ve bu rakam 1982'de 70'e düşmüştü).

Bu bunalımların temelinde enflasyon ve kıtlık geliyordu. Diğer bir deyişle hamfilm bulma sıkıntısı. Bu nedenle yönetmenler, yapımcıların insiyatifinde piyasa işi ucuz şarkıcı filmleri yapmaya yöneldiler. Atıf Yılmaz bile bu rüzgara kapılanlardan oldu. (Acı Hatıralar-Emel Sayın / Minikserçe-Sezen Aksu/ 1978)

Aralrında Tunç Okan'ın da bulunduğu bir kaç genç yönetmenin kendi olanaklarıyla ortaya koyduğu filmler belli bir başarı ve kalite çizgisini tutturmakla beraber adına Genç Türk Sineması denilen akımın belkemiğini oluşturdu. Maden (Erden Kıral), Sürü(Zeki Ökten), Merhaba(Özcan Arca), Otobüs(Tunç Okan) bu filmlerden bir kaçıdır.

Yine eklemek gerekirse, "star" denilen denilen oyuncuların ücretlerini ödeme güçlüğü yaşayan sinemacılar bu defa yeni yıldızlar ürettiler ve Ayhan Işık gibi eski yıldızların yerini yeni türkücü,şarkıcı oyunculara terkediyordu ve Arabesk filmleri furyası da 1980'lerde doruğa çıkıyordu. Orhan Gencebay, Ferdi Tayfur, Müslüm Gürses ve İbrahim Tatlıses bu akımın en önemli dört ismi oldu, 1980'ler sinemasında.

Bir de bu dönemde bir değişim daha gözlendi. 12 Eylül sonrası iyice cıvıklaşan basının etkisiyle 1980'ler foto-roman yerine film-foto-roman ve magazin dergisi yılları oldu. Böyle olunca da hazırda çekilmiş filmer fotoromana aktarıldı ya da kimi sinema yapımcıları bizzat gazete ve dergiler için foto-romanlar hazırladılar. Bu da sinemaya darbe vurdu.

"Genç Türk Sineması" olarak adlandırılan (1970-1980) dönem içerisinde Atıf Yılmaz, Ö Lütfi Akad usta, Halit Refiğ ve Osman Seden gibi tecrubeli yönetmenler genel olarak Yeşilçam ortalamasının içinde kaldıylarsa da sinemaın en verimli yönetmenlerinden Atıf Yılmaz, bu dönemde arayışlarını sürdürdü. Ve kimileyin Yeşilçam ortalamasının üzerine çıktı. Bu dönemde Salako (1975), İşte Hayat(1975), Kibar Feyzo(1978), Talihli Amele(1980), Dolap Beygiri(1982), Hasip ile Nasip(1976), Köşeyi Dönen Adam(1978) gibi toplumsal yanı güçlü güldürü filmlrinin yanısıra Minikserçe( 1978) ve Acı Hatırlar(1978) gibi şarkıcı filmlerine de imza attı.

1980'lere girerken ilk dikkat çeken filmlerden biri de asıl mesleği sanat tarihçiliği olan Sinan Çetin'in ilk filmi Bir Günün Hikayesi (1980) adlı filmidir.

Onat Kutlar'ın yazdığı, E Kıral'ın Hakkari'de Bir Mevsim filmi Gümüş Ayı ödülü dışında Akdeniz Kültürleri Şenliği'nde Büyük ödülü aldı.

1980'li yıllarda Kadın Filmleri furyasını başlatarak Atıf Yılmaz, bir yandan; kırsal kesimdeki kadın, cezaevindeki kadın temalarıyla toplumsalgerçekçi yönetmen Şerif Gören'de bir yandan ön plana çıkan iki yönetmen oldu. Ancak yine de sinemada Feminizm denilince akla Atıf Yılmaz gelir.
Oyuncu olarak ta yerli sinemada alışıla geldik kadın imajını yıkan Müjde Ar olmuştur.

Müjde Ar'ın öncülük ettiği girişimden etkilenen eski oyunculardan H Koçyiğit, Hale Soygazi, T Şoray gibi sanatçlarda Firar, BirYudum Sevgi, Mine gibi filmlerle "boyun eğen, uslu kadın" konseptini sarstılar. Özellikle kendisine hep uysal roller reva görülen Hülya Koçyiğit ilginç bir başarı gösterdi, Şerif Gören filmlerinde.
Ama hala bir gerçekti ki -malesef- kadın filmlerini de hep erkekler yönetiyordu.
İşte buna paralel olarak Nisan Akman, BilgeOlgaç, Handan İpekçi ve Işıl Özgentürk gibi kadın yönetmenlerin dışında Türkan Şoray gibi kadın oyuncular da 70'lerin sonuna doğru yönetmenliğe yöneldiler. T Şoray'ın yönettiği Dönüş(1972) yerli sinemada göç olgusunu işleyen ilk toplumsal film olarak hatırı sayılır bir başarıya ve olumlu eleştirilere mazhar oldu.

Ardından Azap ve Bodrum Hakimi'ni yöneten Şoray'ın Yaşar Kemal'in romanından uyarlayarak yönettiği Yılanı Öldürseler eleştirmenlerce olumnlu değerlendirildi.

80'lerin sonlarına doğru ise iki yönetmen belirdi: Tunç Başaran ve Yavuz tURGUL...
Y Turgul, bir anlamda ErtemEğilmez'in çizgizinden giderek çeşitli sosyal içerikli Şener Şen filmlerine imza atarken T Başaran Uçurtmayı Vurmasınlar (1989) ile Erden Kıral'ın Hakkari'de Bir Mvsim ile "start" ını yaptığı 1980'leri bu filmle iyi bir kapanışla sonlandıracaktı...
Ve ardından 1990'lar geldi...
(1990'larda sinema) ...devam edecek...

Haner
21 Haziran-Ağustos


Kaynakça;
Milliyet Sanat 1977 Sezonun Filmleri kapaklı almanak sayısı
Altın Portakal Film Festivali Tarihi 1987 tarihli Milliyet gazetesi broşürü
Sürü (vcd film)

Kanal(vcd film)

Otobüs (vcd film)

Talihli Amele (vcd film)

Maden (dvd film)

Kanal (dvd film)

Kibar Feyzo (VHS kaset film)

İbo İle Güllüşah (dvd film)

İşte Hayat (vcd film)

Derman(vcd film)

Firar (vcd film)

Kurbağalar(vcd film)

Yılanı Öldürseler (dvd film)

Hakkari'de Bir Mevsim (vcd film)

Bir Günün Hikayesi (vcd film)

Asiye Nasıl Kurtulur (vcd film/ VHS kaset film)

Aaaah Belinda (vcd film)

Fahriye Abla (VHS kaset film)

Dağınık Yatak (vcd film)

Adı Vasfiye (vcd film)

Mine (vcd film)

Minik Serçe (VHS kaset film)

Yılanı Öldürseler(dvd film)

Uçurtmayı Vurmasınlar(vcd film)

EdebiyatToplumTarihSiyasetSanatMüzik SinemaAnarşist Teori FeslsefeDin
Yer : www.vartositesi.com / G M Anarşist Gazete (Sayı;3 Ağustos/ Yıl:14)
Kategori : Sanat
Alt Kategori : Sinema
Tür : Makale

http://www.vartositesi.com VARTONUN ÇIĞLIĞI